Jak wszystkie witaminy, witamina A jest związkiem organicznym, którego organizm potrzebuje do sprawnego metabolizmu. Ponieważ organizm nie potrafi sam wytwarzać witamin, wszystkie 13 muszą być przyjmowane regularnie. Niewielkie ilości są potrzebne, aby zapobiec chorobom związanym z niedoborem witamin, ale nieco większe ilości niektórych witamin, takich jak witamina B czy kwas foliowy, mogą przynieść dodatkowe korzyści. Jednak, mimo że witaminy są niezbędne i całkiem naturalne, ich nadmierne ilości mogą być szkodliwe.
Witamina A – charakterystyka
Wraz z witaminami D, E i K, witamina A jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach. Oznacza to, że jest ona wchłaniana do organizmu wraz z tłuszczem zawartym w diecie, a następnie magazynowana w tkance tłuszczowej organizmu. W związku z tym, możesz przechowywać wystarczającą ilość witaminy A, aby wystarczyła Ci na wiele miesięcy, ale jeśli przyjmiesz więcej niż potrzebujesz, będzie ona powoli gromadzić się w tkankach Twojego ciała. W przeciwieństwie do nich, witaminy rozpuszczalne w wodzie (witaminy z grupy B oraz witamina C) nie są w znacznym stopniu magazynowane w organizmie; ich nadmiar jest wydalany z moczem, więc reakcje toksyczne występują tylko w przypadku spożycia bardzo dużych ilości (ale objawy niedoboru rozwijają się stosunkowo szybko, jeśli spożycie jest niższe od zapotrzebowania). Witamina A est ważna dla widzenia w nocy oraz dla zdrowej skóry, włosów, paznokci i kości. Ponadto, witamina A jest przeciwutleniaczem i odgrywa ważną rolę w regulacji wzrostu i rozwoju komórek oraz utrzymaniu zdrowego układu odpornościowego. Głównymi źródłami witaminy A w diecie są mięso (zwłaszcza wątroba), produkty mleczne (zwłaszcza produkty pełnotłuste), jaja oraz wzbogacona żywność, taka jak płatki śniadaniowe, niskotłuszczowe produkty mleczne i margaryna.
Beta karoten – niezbędny przeciwutleniacz
Chociaż organizm nie może wytworzyć witaminy A od podstaw, może ją przekształcić z karotenoidów, grupy około 600 związków chemicznych związanych z retinolem. Beta-karoten i likopen są najbardziej znanymi przykładami tych przeciwutleniaczy, które występują tylko w roślinach. Około 8% beta-karotenu zawartego w pożywieniu jest przekształcane w witaminę A w organizmie. Przeciętny Amerykanin otrzymuje około 74% witaminy A z mięsa i produktów mlecznych, a resztę z karotenoidów w żółto-pomarańczowych owocach i warzywach oraz ciemnozielonych warzywach. Ponadto, witamina A znajduje się w suplementach, takich jak multiwitaminy i oleje z wątroby ryb. Aby zrozumieć złożony sposób, w jaki witamina A działa na kości, trzeba najpierw wiedzieć trochę o samych kościach. Chociaż czasami porównuje się je do stalowych belek, które podtrzymują wysokie budynki, Twoje kości są o wiele bardziej złożone niż pasywne rozpórki. W rzeczywistości, kości są istotną, żywą tkanką, która podlega ciągłej przebudowie. Przez całe życie komórki kostne zwane osteoblastami wytwarzają nową kość, podczas gdy osteoklasty resorbują i usuwają starą kość. W okresie dojrzewania tworzenie kości przewyższa jej resorpcję; dlatego dzieci rosną. U młodych dorosłych procesy te są zrównoważone, a kości są najsilniejsze. Jednak wraz z wiekiem resorpcja kości zyskuje przewagę. Kości tracą wapń, a tym samym siłę. Łagodne niedobory wapnia prowadzą do osteopenii, a zaawansowane niedobory do osteoporozy. Natomiast przeciwutleniacze takie jak beta karoteny utrzymują prawidłową gospodarkę organizmu. Karoten nie szkodzi, a pomaga i jest niezbędny do utrzymania prawidłowego wzroku.
Czym skutkuje niedobór witaminy A?
Wiek zbiera swoje żniwo na kościach z powodu zmian w poziomie hormonów płciowych, które utrzymują kości w dobrej kondycji. U kobiet poziom estrogenu spada w okresie menopauzy, podczas gdy u mężczyzn po 40. roku życia poziom testosteronu spada tylko o około 1% rocznie. W rezultacie osteoporoza jest bardzo częsta u kobiet i mniej częsta u mężczyzn. Na wytrzymałość kości wpływają również inne czynniki. Dieta jest bardzo ważna; dobre spożycie wapnia i witaminy D jest kluczowe. Z kolei wysoki poziom białka w diecie zwiększa utratę wapnia z moczem. Nadmierne ilości alkoholu również mają na to wpływ. Ćwiczenia pomagają utrzymać mocne kości – ale tylko ćwiczenia siłowe i oporowe, takie jak chodzenie i podnoszenie ciężarów, załatwiają sprawę.
Naturalna witamina A – występowanie
Witamina A jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach. Znajduje się w wielu owocach i warzywach, jajach, pełnotłustym mleku, maśle, wzbogaconej margarynie, mięsie i tłustych rybach jeziornych. Może być również produkowana w laboratorium. Karotenoidy to grupa żółtych lub pomarańczowych związków chemicznych występujących w roślinach. Niektóre z nich mogą być przekształcane w organizmie w witaminę A. Ludzie stosują również witaminę A w celu zmniejszenia powikłań chorób takich jak malaria, HIV/AIDS i odra, a także dla płodności, biegunki, wzroku, rozwoju dziecka, chorób skóry, infekcji i wielu innych warunków, ale nie ma dobrych dowodów naukowych na poparcie większości z tych zastosowań. Witamina A jest niezbędna w diecie człowieka.
